شب یلدا
چندین هزار سال است که در میان ایرانیان، آخرین روز پاییز یعنی شب یلدا تحت عنوان طولانی‌ترین شب سال در نظر گرفته شده و آن را جشن می‌گیرند. اجداد ما این شب را تا صبح دور در کنار خانواده و دوستان خود می‌گذراندند و با رسومات خاصی که برای این زمان از سال وجود دارد، خود را سرگرم می‌کردند. هنوز هم آثار این سنت دیرینه در تمام خانواده‌های ایرانی وجود دارد. این مطلب توضیح کاملی در مورد شب یلدا و آداب و رسوم آن است.
تاریخچه شب یلدا
این شب از تمام شب‌های سال بلندتر بوده و اجداد ما از گذشته‌های دور آن را جشن می‌گرفتند. یلدا در زمان تغییر تاریخ میلادی اتفاق می‌افتد. این شب معادل روزهای 20، 21 و 22 دسامبر متفاوت است. نام این شب از واژه زایش و تولد آمده است. بسیاری از افراد مشهور در کتب یا اشعار خود از یلدا یاد کرده‌اند. ابوریحان بیرونی از شب یلدا تحت عنوان میلاد اکبر نام برده است.
در دوران قدیم از شب یلدا به عنوان یک تقویم در فعالیت‌هایی مانند کشاورزی و دامداری نیز استفاده می‌شد. بنابراین، سال را به دو چله با شروع از تابستان و شروع از زمستان تقسیم‌بندی می‌کردند. هر کدام از این چله‌ها نیز به تنهایی به دوچله بزرگ که مربوط به 4 روز پایانی و چله کوچک مربوط به آغاز چله تقسیم‌بندی شده بودند.
قدمت
شب یلدا هنوز مشخص نیست، اما عده‌ای آن را به 7 هزار سال پیش ربط می‌دهند. این زمان را از روی ظروف سفالی مربوط به تاریخ گذشتگان دریافت کرده‌اند. با همه این ادعاها می‌توانیم
شب یلدای رسمیت یافته را برای 500 سال قبل از میلاد بدانیم. در زمان
داریوش یکم بوده که نام یلدا وارد تقویم ایرانیان شد.
آداب و رسوم شب یلدا
از زمانی که شب یلدا به رسمیت شناخته شد تا امروز در سرتاسر دنیا توسط ایرانیان جشن گرفته می‌شود و آداب و رسومی وجود داشته که تغییری نکرده است. جشن شب یلدا با شب نشینی اعضای خانواده همراه است.
در دوران قدیم افرادی که در این شب دور هم جمع می‌شدند، آتشی را بر پا می‌کردند، اما رفته رفته این آتش جای خود را به کرسی و پس از آن به بخاری داد. البته وجود خود آتش در این شب نمادی از خورشید بوده و روشن کردن آن یکی از رسوم این شب بوده است. بر اساس نظر برخی از تاریخ‌شناسان، آتش به منزله فراری دادن شیطان و روشن شدن تاریکی‌هاست.
شب یلدا قدیم با شعر و داستان ادامه پیدا می‌کرد. معمولا این کار توسط بزرگان فامیل انجام می‌شد. اکنون نیز در بسیاری از خانواده‌ها قصه گویی را می‌بینیم.
آداب دیگری که در این شب از سال انجام می‌شود، گرفتن فال حافظ است. دیوان حافظی که در این شب دست به دست می‌شود، رمز و رازهای زیادی را به گوش شنوندگان خود می‌رساند.
یکی دیگر از آدابی که بیشتر در گذشته مرسوم بوده، آینده‌گویی است. این کار با استفاده از شکستن گردو انجام می‌شد که البته اکنون جزو خرافات این شب سال است. سازمان ها و شرکت ها نیز هدایایی را به عنوان
هدایای سازمانی شب یلدا برای کارکنان در نظر می گیرند.
برای دیدن انواع
هدایای شب یلدا می توانید از محصولات این دسته بندی دیدن فرمایید
دانستنی های شب یلدا
چند نکته مختلف در در مورد این شب وجود دارد که شاید دانستن آنها برای شما هم جالب باشد:
رویدادهای کیهانی شب یلدا
در 6 ماهه شروع تابستان یعنی از اول تیر تا پایان آذر در هر شب خورشید، کمی پایین‌تر از محلی که در روز قبل قرار داشته، طلوع می‌کند. این فرایند باعث می‌شود تا در اولین روز زمستان به پایین‌ترین قسمت خود در جنوب برسد. پس از این دوره 6 ماهه جهت جابجایی خورشید تغییر خواهد کرد. به این معنی که در هر روز کمی بالاتر از محل قبلی خود طلوع می‌کند. شروع بازگشت خورشید و افزایش طول روز یکی از دلایلی است که باعث شده مردم باستان آن را فرخنده بدانند.
شب یلدا و میترائیسم ایرن باستان
ایرانیان باستان عقیده دیگری با نام میترائیسم را در ذهن خود داشتند. آن ها یلدا را شب میترا، الهه‌ی مهر می‌دانستند. در این شب "میزد" که نوعی نذری بدون نوشیدنی بود را پخش می‌کردند.
تبدیل هیزم به شمش
یکی دیگر از باورهای پیشینیان در شب یلدا تبدیل هیزم به شمش بود. آنها بر این باور بودند که قارون، در جامه هیزم شکن به سمت خانه آنها آمده و مقداری هیزم را به آنها می‌دهد. این چوب‌ها در روز بعد از شب یلدا تبدیل به شمش می‌شود. این افراد تا صبح در انتظار شمش بیدار می‌ماندند.
سفره رنگین شب یلدا
با جمع شدن فامیل دور هم جشن شب یلدا آغاز می‌شود. خوراکی‌های بسیار زیادی در این شب در اختیار خانواده‌ها قرار می‌گیرد که میوه عضو جدانشدنی آنها است. سفره شب یلدا می‌تواند شامل انار که میوه اصلی شب یلدا بوده و نماد شادی و خورشید و باروری و برکت، هندوانه که نمادی از خورشید و یادآور گرمای تابستان و حرارت، آجیل مخصوص شب یلدا، میوه‌های پاییزی و ... باشد.
البته در برخی از شهرهای ایران به جز مواردی که به آنها اشاره کردیم و به صورت همیشگی در سفره شب یلدا قرار می‌گیرد، خوراکی‌های مخصوصی نیز به عنوان نمادی از آن شهر در نظر گرفته می‌شود:
• خراسان: گز، لبوی پخته و خشک
• کردستان: دلمه و نان سنگک
• مازندران: میوه جنگلی ولیک، شیرینی پشتزیک
• شیراز: رنگینک
• گیلان: ازگیل
• لرستان: خواراک با شیره و گندم
• اردبیل: گندم برشته قورقا، مغز گردو، سبزه
• تویسرکان و ملایر: مویز
یلدای عروس و داماد
یکی از رسوم شب یلدا مربوط به عروس و دامادهاست. در این شب معمولا خانواده داماد به منزل عروس رفته و هدایایی را به عروس می‌دهد. خانواده عروس هم پذیرایی ویژه‌ای را برای این مهمانی ترتیب می‌دهد.
هدیه مربوط به عروس در این شب معمولا تزئین شده و متناسب با همین شب است. در گذشته خانواده داماد طبق و خنچه‌هایی را تزئین کرده و در اختیار خانواده عروس قرار می‌دادند.
همچنین در میان این هدایا انواع میوه و خوراکی‌های شب یلدا به همراه هدایای متفاوتی نسبت به سلیقه‌شان در اختیار آنها قرار می‌گرفت. این رسم هنوز هم در خانواده‌های ایرانی اجرا می‌شود. اما دیگر خبری از خنچه و طبق نیست، بلکه این هدایا در سینی یا بسته بندی های مخصوص به عروس داده می‌شود.
چند پیشنهاد ویژه برای یلدای عروس
برای هدیه شب یلدا می‌توانید از پکیج‌های یلدایی ویژه این شب استفاده کنید. در این بسته‌بندی‌ها معمولا خوراکی‌های مختلف مانند آجیل، میوه‌های تزئین شده، کله قند تزئین شده، انواع شکلات و شیرینی جات قرار گرفته است. همچنین باید در کنار آن یک هدیه که می‌تواند پوشیدنی یا تزئینی باشد نیز قرار می‌گیرد.
اگر عروس به
صنایع دستی اصفهان علاقه داشته باشد، می‌توانید به سراغ این محصولات بروید، از ظروف تزئینی که بعدها در منزلتان قرار می‌گیرد، تا محصولاتی مانند کیف پول یا ست‌های چرم زنانه انتخاب مناسبی برای هدیه این شب از سال است. در
فروشگاه صنایع دستی نیکان تجارت هاشمی می‌توانید نمونه‌ای از این هدایا را ببینید.
سخن پایانی
ممکن است افراد زیادی به آداب و رسوم خاصی که در ایران برگزار می‌شود، اهمیت ندهند و البته اجباری برای برپا کردن این مراسم نیز وجود ندارد. اما حس و حال خوبی که از دور هم جمع شدن در این شب ایجاد می‌شود، بسیار جذاب خواهد بود. شاید یلدا بهانه‌ای باشد، برای نزدیکتر شدن افراد خانواده و سپری کردن ساعاتی خوش در کنار هم...
خبر بعدی
خبر قبلی
شما هم می‌توانید در مورد این خبر نظر بدهید
افزودن نظر جدید