هنر فیروزه کوبی
آشنایی با هنر فیروزه کوبی
از دیرباز تاکنون فیروزه‌های مرغوب شهر نیشابور طرف‌داران بسیار زیادی داشته است. هنرمندان اصفهانی با بهره گیری از این موضوع و خلاقیت‌های شخصی، سوغاتی‌های بسیار زیبایی خلق کردند. آنها قطعات کوچک سنگ فیروزه را بر روی ظروفی از جنس برنج، مفرغ، برنز و چدن پیاده می‌کردند. برای محکم کردن این قطعات بر روی فلزات از چسب مخصوص فیروزه کوبی استفاده می‌شود. کم‌کم ظروف مسی فیروزه کوب مورد توجه قرار گرفت و حوزه فعالیت آن از ظرف و ظروف به بدلیجات نیز رسید. امروزه زیورآلات زیبایی مانند انگشتر، دستبند و گردنبند توسط هنرمندان فیروزه کوب تولید می‌شود. جالب است بدانید که این قطعات کوچک فیروزه را در هیچ صنعت دیگری نمی‌توان استفاده کرد، اما هنر فیروزه کوبی سبب شده تا بهره‌وری معادن فیروزه نیز افزایش یابد.
تاریخچه هنر فیروزه کوبی اصفهان
هرچند همه مردم هنر فیروزه کوبی اصفهان را با ساخته‌های دست هنرمندان اصفهانی می‌شناسند، اما زادگاه اصلی این هنر شهر مشهد است. حدود 70 سال پیش، استاد یوسف حکمیان در شهر مشهد برای اولین‌بار یک اثر فیروزه کوبی شده را خلق کرد. بعدها این هنر توسط نعمت‌الله لایق که با لقب استاد لایق شناخته می‌شود، به اصفهان آورده شد. پس از استاد لایق، حاج داداش به ترویج این هنر زیبا در اصفهان پرداخت.
در شهر تاریخی اصفهان، علاوه بر زیورآلات بر روی ظروفی نظیر گلاب پاش، لیوان و غیره این هنر اجرا می‌شود. هنوز هم کارگاه حاج داداش و پسرانش پذیرای ده‌ها زن و مرد علاقه‌مند به آموزش این رشته هنری است. این کارگاه به ظاهر کوچک محل آموزش بزرگ‌ترین استادکاران رشته هنر فیروزه کوبی بر روی مس است. اگر شما هم علاقه‌مند به این شاخه از هنر هستید، می‌توانید در سفر خود به اصفهان از این مجموعه بازدید کنید. هرچند این هنر تاریخچه طولانی ندارد ولی به علت استفاده از سنگ‌های قیمتی و کارهای زیبای خود ارزش بالایی دارد.
مراحل ساخت ظروف فیروزه کوبی
ظروفی که در فیروزه کوبی استفاده می‌شود در طرح‌ها و مدل‌های مختلف ساخته و پرداخته شده و سپس قطعات فیروزه بر روی آنها قرار می‌گیرد. هر چقدر تعداد سنگ‌ها بیشتر و فاصله بین آنها کمتر باشد هنر دستی خلق شده ارزشمندتر و زیباتر است. ساخت ظروف مس و فیروزه طی سه مرحله زرگری، فیروزه کوبی و پرداخت کاری انجام می‌شود. در ادامه وقایع هر مرحله را به اختصار توضیح خواهیم داد.
مرحله زرگری
اولین مرحله برای ساخت یک ظرف مسی فیروزه کوب، مرحله زرگری است. در طی این مرحله سطح ظرف مورد نظر کاملاً صیقل داده می‌شود تا صاف شده و برای مراحل بعدی آماده شود. همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، در ساخت این ظروف از فلزاتی مانند برنج و مفرغ استفاده می‌شود. به همین خاطر باید ضخامت فلز در قسمت‌های مختلف ظرف یکسان باشد. مرحله زرگری بسیار ظریف است و باید ماهرانه انجام شود. در صورتی که ضخامت ظرف یکسان نباشد ممکن است در حین مراحل بعدی، ظرف آسیب ببیند. ظروفی که بزرگ‌تر هستند باید ضخیم‌تر باشند تا حین کار نشکنند.
مرحله فیروزه کوبی
اولین وظیفه استاد فیروزه کوب این است که قطعات ریز و کم استفاده که از نظر رنگ و اندازه مشابه یکدیگر هستند را جدا کند. تناسب میان این قطعات اهمیت بسیاری در یکدست شدن نتیجه کار دارد. در مرحله بعدی باید سطح فلز مورد نظر را کمی گرم کنند تا برای ادامه کار آماده شود. در ادامه استاد فیروزه کوب کمی مایع چسبناک که حالت لاکی دارد (لاک گردوئی) را بر روی سطح قرار می‌دهد. سپس قطعات فیروزه را بر روی سطح قرار می‌دهند تا بچسبد. برای پر کردن بخش‌های خالی میان قطعات نیز از ذرات بسیار ریز سنگ استفاده می‌شود. سپس آن را به کمک سنگ «آب‌سان» صاف و صیقلی می‌کنند تا برجستگی‌های لاک و فیروزه از بین برود و سطح یک دستی ایجاد شود. در این مرحله است که جلای واقعی فیروزه و هنر فیروزه کوبی نمایان می شود.
مرحله پرداخت کاری
پرداخت کاری آخرین مرحله است که برای خلق سازه‌هایی با هنر فیروزه کوب اصفهان انجام می‌شود. این مرحله در طی دو بخش انجام می‌گیرد. هنگامی که قطعات فیروزه بر روی فلز قرار می‌گیرد، هاله کدری فلز را احاطه می‌کند. برای رفع این مشکل، مرحله اول پرداخت کاری انجام می‌شود. در طی این مرحله بدنه محصول با استفاده از چرخ یا سمباده براق و صیقلی می‌شود. این کار در کارگاه زرگری یا چرخکاری انجام می‌شود. در طی مرحله دوم قسمت‌های فیروزه‌ای پولیش می‌شود. این کار در کارگاه فیروزه کوب انجام می‌شود. استاد کار با استفاده از روغن کنجد یا روغن‌های صنعتی قطعه را پولیش میزند تا براق و درخشان شود. نتیجه نهایی بسیار زیبا و چشم نواز است.
کاربرد ظروف فیروزه کوبی
کسب درآمد در خانه با استفاده از هنر فیروزه کوبی بر روی مس
با همه این تفاسیر بسیاری از افراد علاقه‌مند به یادگیری و استفاده از این هنر، به عنوان یک منبع کسب درآمد هستند. این انتخاب بسیار هوشمندانه است. متریال اولیه مورد نیاز برای این صنعت در دسترس است. مهم‌ترین ویژگی برای بهره گیری از این هنر، داشتن دقت و حوصله است. اگر شما هم به انجام کارهای ظریف علاقه‌مند هستید، می‌توانید هرچه سریع‌تر به انجام این کار و هنر فیروزه کوبی مشغول شوید. مسئله دیگری که مطرح می‌شود نحوه آموزش این هنر اصیل ایرانی است. در ادامه به این سؤال نیز پاسخ می‌دهیم.
چگونه هنر فیروزه کوبی را بیاموزیم؟
راه‌های مختلفی برای آموزش این هنر وجود دارد. بسیاری از آموزشگاه‌های فنی و حرفه‌ای و آموزشگاه‌های صنایع دستی هنر فیروزه کوبی را به علاقه‌مندان می‌آموزند. اما برخی هنر جویان علاقه‌مند به کلاس‌های حضوری نیستند. این هنرجویان می‌توانند از سایت‌های آموزش آنلاین و فیلم‌های آموزشی که بر روی پلتفرم‌های مختلف وجود دارد، استفاده کنند. ما نیز در این مقاله تلاش کردیم تا روند انجام کار را به اختصار توضیح دادیم.
مواد لازم برای اجرای ظروف مس و فیروزه در منزل
پس از آموزش می‌توانید قطعات فیروزه را از سنگ فروشی‌های معروف شهرتان تهیه کنید. دقت کنید هنگام خرید به همسان بودن رنگ و بافت قطعات توجه ویژه داشته باشید. متریال دیگری که برای اجرای فیروزه کوبی نیاز دارید، چسب مخصوص است. هرچند می‌توانید این چسب را به صورت دست ساز نیز تهیه کنید، اما بهتر است در مراحل اولیه کار، به صورت آماده بخرید. حالا تنها به یک ظرف مسی نیاز دارید تا کار خود را آغاز کنید.
خبر بعدی
خبر قبلی
شما هم می‌توانید در مورد این خبر نظر بدهید
افزودن نظر جدید