قلمزنی چیست؟
در میان آثار هنری اصفهان قلم زنی طرفداران زیادی دارد. استاد هنرمند با استفاده از ابزار مخصوص و ضربات مداوم و حساب شده به فلزی مانند مس و نقره، اشکال نقیس و گوناگون بر روی ظروف پدید می آورد. قلمزنی به انگلیسی Tureotics هنری اصیل و قدیمی که زیر دسته صنایع دستی اصفهان فلزی با نقش و نگاری متفاوت است. قلم زنی به زمان سکاها یا سیت‌ها بر می‌گردد که جزو نژادهای آریایی بودند. از آن زمان تاکنون تغییرات مختلفی طیی دوران‌های مختلف در این هنر ایجاد شد تا در نهایت آن چیزی را ساخت که اکنون در بسیاری از فروشگاه‌ها می‌بینیم.
قلم زنی چندین سبک و نوع مختلف دارد
با پیشرفت هنر در قلم زنی، سبک‌های متفاوتی از آن ایجاد شده که در نحوه ساخت و وسایلی که برای ساخت آنها استفاده میشود، متفاوت است. نمونه‌ای از این طرح‌ها عبارتند از:
1. برجسته کاری
در قلم زنی برجسته کاری ابتدا قسمت پشت کار را با مقداری قیر می‌پوشانند. سپس توسط ورقه‌های کاربن، طرح مورد نظر را روی این قسمت چاپ کرده و توسط قلم نیم‌بر ثبت می‌کنند. در این مرحله که طرح اولیه ثبت شده، باید قیرهای پشت کار به طور کامل جدا شود و این‌بار سطح کار با قیر پوشش داده شود تا توسط قلم‌های مخصوصی چون قوشه عمل برجسته سازی صورت گیرد. در انتها نیز باید قیرها به حالت اولیه خود بازگردانده شده و کار تکمیل شود.
1. نیمه برجسته‌کاری با قلم‌های معمولی
در این روش از تولید ظروف قلمزنی نیاز به برجسته سازی طرح از قسمت پشت کار نیست. زیرا زمینه کار را به اندازه‌ای پایین می‌آورند که سطح طرح کاملا نمایان باشد. همچنین به جای قلم‌های برجسته کاری از قلم‌های معمولی استفاده میشود.
2. ریزه قلمزنی با طرح‌های مرغ اسلیمی
این روش قلمزنی بیشتر با طرح‌های مرغ اسلیمی، گل و گیاه و ... کار میشود و مراحلی مشابه با برجسته کاری دارد. یعنی کار ابتدا با قیر پوشانده شده و پس از ثبت طرح اولیه، روسازی و زمینه خواهد شد. با این تفاوت که طرح برجسته نیست.
3. حکاکی با استفاده از قلم تیز
روش دیگری در قلم زنی است که در آن تنها از یک قلم استفاده میشود. این قلم تیز بوده و باعث کنده شدن گوشت فلز میشود.
4. مشبک با سطح فلزی جدا
روش دیگری در قلم زنی است که در آن باعث میشود سطح فلز جدا شود. این مدل از قلم کاری را در بسیاری از چراغ‌های فانوسی و محل‌های عبور آب خواهید دید.
صنایع دستی قلم زنی اصفهان
اصفهان، شهر
صنایع دستی و هنر است. در این منطقه ایران،
قلم زنی همیشه جزو معروفترین صنایع دستی بوده تا جایی که کارگاه‌های مختلفی از آن در سرتاسر شهر برپا شده‌اند و فرایند قلم زنی روی مس و برنج را انجام می‌دهند. افراد زیادی در اصفهان با فرا گرفتن این هنر، مشغول به کار و تولید محصولات مختلف هستند.
قلمزنی در شهرهای مختلف سبک‌های متفاوتی دارد. در اصفهان دو سبک معروف
قلمزنی ریز و برجسته رواج پیدا کرده و استادان ماهری این محصولات را تولید و در میان صنایع دستی قرار داده‌اند. در
قلم زنی برجسته نقش و نگار و عمق بیشتری وجود داشته و نقوش سه بعدی روی آن ایجاد میشود که نظر هر فردی را به خود جلب می‌کند. این قلم‌زنی‌ها در بسیاری از اماکن مذهبی نیز دیده میشود.
هنرمندانی که در اصفهان به کار قلم زنی مشغولند، اشکال مختلف حیوان، گل و مرغ، شکارگاه، ختایی، اسلیمی، شاه عباسی و نشانه‌های مذهبی را در آن به کار می‌برند.
ابزار قلمزنی روی فلز چیست؟
اولین محصول مورد نیاز برای قلم زنی، سطحی برای ایجاد طرح‌های مختلف است. معمولا از فلزاتی در این فرایند استفاده میشود که قابلیت چکش خوری را داشته باشد. مس اولین فلز مورد استفاده در این این هنر است که چکش خواری بالای و نقطه ذوب پایینی دارد. پس از آن مفرغ با استحکام بالاتر، ورشو که آلیاژ مس و قلع و نیکل بوده و خاصیت مفتول شدن دارد، برنج که ترکیب مس و روی است و با حرارت نرم و چکش‌خوار میشود، قرار می‌گیرد. علاوه بر این طلا که در قلم زنی‌های نفیس استفاده شده و نرم و قابل حل شدن در تیزآب است و در نهایت نقره که نرم و چکش خوار بوده و ارزش بالایی دارد، قرار می‌گیرد.
وسایل دیگر برای تولید ظروف قلمزنی، ابزارهای کاری هستند که به صورت تخصصی برای این منظور ساخته شده‌اند. در این میان می‌توانیم به دستگاه قیر آکنی، دستگاه خمکاری، فرچه، کوره برقی، سندان و چکش، پرگار، انواع قلم آهنی، چکش و ... اشاره کنیم.
در مرحله تزئین ظروف قلم زنی نیز از قلم‌های متفاوتی استفاده میشود که با اسامی حصیری، قلم گیری، گرسواد برای سایه زنی و تزئین، سنبه برای ایجاد طرح اولیه، یک‌تو، نیم‌بر برای ریزه کاری و طرح اولیه، خشه یا قشه برای برجسته سازی، یک تو و دو تو برای بافت گل و تزئین پس زمینه، ناخنی برای خطوط منحنی، تیزبر برای مشبک سازی سطح فلز، کلفتی و کف تخت شناخته می‌شوند. همچنین قلم‌های استفاده شده در زمینه سازی این محصولات نیز شوته، گرسوم و یک‌تو است.
صفر تا صد مراحل قلمزنی و تولید ظروف قلمزنی
برای قلم زنی ابتدا سطح پشتی ظرفی که قصد قلمزنی روی آن را دارند، به خوبی با استفاده از قیر می‌پوشانند. این کار باعث میشود تا در زمان قلم زنی با چکش آسیبی به ظرف، وارد نشود. البته از ایجاد صدای زیاد در هنگام قلم زنی نیز جلوگیری خواهد کرد. برای قیر اندود کردن ظروف باید قیر جامد را درون دستگاه مخصوص ذوب کرده و در نهایت به صورت لایه‌هایی آن را روی سطح مورد نظر بریزند. لایه قیر ایجاد شده روی این سطح باید ضخامت مناسبی داشته باشد که یک فرد باتجربه آن را می‌داند. پس از این مرحله اجازه می‌دهند، تا قیر سرد شده و روی آن را به وسیله دوغاب سفید، برای طراحی آماده سازی می‌کنند. دوغاب باعث میشود تا طرح‌های روی ظرف بهتر نمایان شود. در این مرحله دیگر نوبت به ایجاد طرح روی ظروف می‌رسد. برای اینکار می‌توان از چند روش استفاده کرد:
• رسم خطوط و طرح‌های مختلف به طور مستقیم روی سطح ظروف مورد نظر که توسط افراد با تجربه در این زمینه صورت می‌گیرد.
• رسم طرح روی کاغذ و سپس سوزنی کردن آن با استفاده از کوبیدن سمبه، روی کاغذ و در نهایت نیز قلم زنی روی سوراخ‌هایی که در سطح کار ایجاد شده است.
• پس از آنکه طرح اصلی را روی کار پیاده می‌کنند، با استفاده از ابزارهای مخصوص، خطوط اصلی را کنده‌کاری و زمینه کار را با استفاده از قلم‌های فلزی پر می‌کنند.
• اکنون نوبت روسازی یا تزئین نقش‌های ایجاد شده است که با استفاده از قلم‌های مخصوص انجام میشود.
• زمانی که مراحل قلم زنی به پایان می‌رسد، قیر موجود روی آن با استفاده از حرارت جدا شده و اگر باقیمانده‌ای از آن روی سطح مورد نظر وجود داشته باشد، با استفاده از نفت پاک خواهد شد.
• در نهایت نیز ظرفی که قلم کاری شده، به کارگاه‌های صنعتگر ارسال شده و قطعات و لحیم کاری‌های مورد نیازش به وسیله آلیاژ قلع انجام میشود.
• اگر در این مرحله نیاز به صافکاری باشد، توسط چکش چوبی یا چکشی مجهز به یک لایه چرم در قسمت سری‌اش، صاف و هموار خواهد شد.
• در مرحله بعدی ظروف مورد نظر باید پرداخت شود که با استفاده از فرچه و صابون اینکار انجام میشود.
• مرحله نهایی قلم زنی مربوط به سیاه کاری است که سطوح قلم زنی شده، به وسیله مخلوطی از دوده و واکس پوشانده شده و قسمت‌هایی که فرو رفته کاملا با این ترکیب پر میشود. بنابراین بخش‌های فرورفته سیاه و آنهایی که برآمده هستند، روشن خواهند شد.
چگونه نقش ها و طرح های قلمزنی روی ظروف مختلف ایجاد می شود؟
هنرمندان باتجربه اصفهان معمولا قلم زنی را با استفاده از طراحی‌های خودشان اجرا می‌کنند. اما عده‌ای نیز وجود دارند که از طرح‌های دیگران در فرایند قلم زنی استفاده می‌کنند. این افراد نقاشی‌های آماده را خریداری و آنها را روی ظروف مورد نظرشان کپی می‌کنند. عده‌ای نیز طرح‌های قلم زنی را کپی کرده و خرده‌کاری‌هایی را با سلیقه خود به آنها اضافه می‌کنند. محصولاتی که طرح ایجاد شده جدید و ایده خود قلم زن باشد، ارزش بیشتری را خواهد داشت.
قلمزنی نقش برجسته، نقشی متفاوت در هنر ایران
در مواقعی قلم زنی به صورت قلمزنی نقش برجسته انجام میشود که در این حالت کار قلم زنان بسیار سخت است. این فرد باید بخش‌هایی از ظرف را با ابزارهای خاص گود کرده و بکوبد تا نقاط برجسته روی کار ایجاد شود. در مواقعی نیز قلم زن، باید هر دو سمت کار را مورد ضربه قرار دهد. بنابراین ابتدا یک طرف سطح مورد نظرش را قیر قرار داده و طرح‌های مورد نظرش را ایجاد می‌کند. سپس سمت دیگر را با قیر می‌پوشاند و ضربه‌ها را وارد می‌کند. این پروسه برای کاسه، بشقاب و ... راحت است، اما محصولاتی مانند گوی یا گلدان کمر باریک، را باید با استفاده از لحیم کاری ظریف با این روش قلم زنی کرد.
معروفترین نقش های قلمزنی کدامند؟
طرح و نقش‌هایی که در این سری از محصولات صنایع دستی استفاده میشود، بسیار متنوع است، اما برخی از آنها بیشتر مورد استقبال قرار می‌گیرد. در این میان می‌توانیم به اشکال اسلیمی، ختایی، گل و بوته‌های شاه عباسی، مسجد شیخ لطف الله، منبت، اشکال حیوانی، شکار و همچنین طرح‌هایی که به صورت عامیانه یا الهام گرفته شده هستند، اشاره کنیم.
خرید ظروف قلم زنی و چند نکته مهم
صنایع دستی معمولا باید با ظرافت بالایی تولید شود، در غیر اینصورت ارزش معنوی و هنری را نخواهد داشت. در اینجا به چند نکته مهم در زمان خرید محصولات قلم زنی اشاره کرده‌ایم:
1- طرح قلمزنی روی آن
طرح‌هایی که روی ظروف قلم زنی ایجاد میشود باید با ابزارهای مخصوص باشد و ظرافت کافی را داشته باشد.
2- جنس و کیفیت زیرساخت
زمانی که قصد خرید یک محصول قلم زنی را دارید، باید به زیرساخت آن نیز توجه کنید. بهتر است این زیرساخت از مس، طلا، برنج یا نقره باشد تا دوام و استحکام و در نهایت طول عمر بالاتری را داشته باشد.
3- واکس و دوده
مرحله واکس و دوده در تولید محصولات قلمزنی باید به درستی انجام شود، در غیر اینصورت احتمالا با لمس آن دست شما سیاه خواهد شد.
4- جلوه شبکه بری محصول
اگر محصول مورد نظر شما مشبک کاری است، حتما جلوه و ظرافت آن را در نظر بگیرید. باید جداسازی بین نقش و پس زمینه این محصولات به درستی و با ظرافت بالایی انجام شده باشد.
5- پرداخت محصول
مرحله پرداخت باعث میشود تا خط و خش و لکه‌ای روی محصول مورد نظر شما ایجاد نشده و هموار و یکدست باشد. در صورت عدم صافی و یکدستی محصول مورد نظرتان احتمالا این مرحله به درستی انجام نشده است.
قیمت قلمزنی اصفهان
تمام ویژگی‌های عنوان شده در نهایت می‌تواند تاثیر زیادی را در قیمت نهایی محصولی که شما انتخاب کرده‌اید، داشته باشد. البته بیشترین تاثیر در قیمت نهایی مربوط به جنس زیرساخت آن است. مسلما قلم زنی روی طلا از قیمت بالاترینسبت به فلزات دیگر برخوردار است. قیمت قلمزنی روی نقره هم به نسبت قیمت قلمزنی روی مس به مراتب بالاتر است. به علاوه نقش و نگارهای ظریف‌تر نیز هزینه بالاتری را برای محصول مورد نظر شما به دنبال دارد.
نحوه مراقبت از ظروف قلم زنی شده
برای نگهداری از محصولات قلم زنی باید چند نکته را رعایت کنید:
• رطوبت بیش از اندازه باعث آسیب رسیدن به ظروف قلم زنی خواهد شد. بنابراین محیط آشپزخانه نمی‌تواند جای مناسبی برای نگهداری آن باشد.
• برای تمیز کردن این محصولات از مواد شوینده شیمیایی استفاده نکنید.
• تمیز کردن ظروف قلمزنی، با استفاده از آبلیمو و سرکه یا رب گوجه فرنگی به همراه یک ابر می‌تواند انتخاب خوبی باشد.
• روغن جلا باعث میشود تا درخشندگی ظروف شما بیشتر شود.
• نقش‌های زیادی که روی ظروف قلم زنی وجود دارد، بسیاری ریز است و نباید در تمایش مستقیم با ظروف دیگر باشد.
فروشگاه اینترنتی قلم زنی اصفهان
از آنجایی که
قلم زنی هنری پرطرفدار و از پرفروش ترین
صنایع دستی ایران در میان هنردوستان است، نیکان تجارت هاشمی نیز بخشی از محصولات خود را به آن اختصاص داده است. در این میان می‌توانیم به
گلدان قلمزنی سه بعدی شکارگاه مدل بلونی، قندان قلمزنی گل و مرغ، شکلات خوری قلمزنی مدل دخل یا کاسه قلمزنی گل و مرغ با سایزهای مختلف اشاره کنیم.
طرح‌هایی که در بالا به عنوان نقش‌های مختلف ایجاد شده روی این محصولات به آنها اشاره شد، همگی با استفاده از هنر هنرمندان باتجربه روی این ظروف حک شده است. با ورود به صفحه هر محصول، اطلاعاتی کامل به همراه تصاویرشان را خواهید دید. همچنین برای همه آنها ضمانت نامه 5 ساله‌ای در نظر گرفته شده که تضمین کننده کیفیت آنهاست.
قلمزنی چیست و هنر کدام شهر است؟
قلمزنی هنر برجسته کاری نقوش روی ظروف فلزی است که با ابزار هایی مانند قلم و چکش و با ضربات ظریف و مداوم برروی ظروف فلزی ایجاد میشود. قلم زنی هنر اصیل و از صنایع دستی اصفهان است.
بهترین طرح های قلمزنی نقش برجسته کدامند؟
طرح ها و نقش های اسلیمی، ختایی، گل و بوته‌های شاه عباسی، مسجد شیخ لطف الله، منبت، اشکال حیوانی، شکار از معروفترین نقش های قلمزنی اصفهان هستند.
ظروف قلمزنی اصل از کجا بخریم؟
میتوانید با مراجعه به فروشگاه های معتبر صنایع دستی اقدام به خرید قلمزنی کنید. فروشگاه نیکان تجارت هم مجموعه بی نظیری از ظروف قلمکاری اصفهان را با گارانتی اصالت و کیفیت محصول خدمتتان ارائه می کند.
قیمت ظروف قلمزنی چقدر است؟
قیمت ظروف قلم زنی به جنس آنا ما نند نقره یا مس بودن و همچنین ابعاد و نقش و نگار حک شده بر آنها بستگی دارد. شما میتوانید بهترین قیمت قلم زنی را از کارشناسان ما بخواهید.
